Iranian Futurist 
Iranian Futurist
Ayandeh-Negar
Welcome To Future

Tomorow is built today
در باره ما
تماس با ما
خبرهای علمی
احزاب مدرن
هنر و ادبیات
ستون آزاد
محیط زیست
حقوق بشر
اخبار روز
صفحه‌ی نخست
آرشیو
اندیشمندان آینده‌نگر
تاریخ از دیدگاه نو
انسان گلوبال
دموکراسی دیجیتال
دانش نو
اقتصاد فراصنعتی
آینده‌نگری و سیاست
تکنولوژی
از سایت‌های دیگر


نگاهی به جایگاه طیف سکولارها در ایران

اگر عضو یکی از شبکه‌های زیر هستید می‌توانید این مطلب را به شبکه‌ی خود ارسال کنید:
Twitter Google Yahoo Delicious بالاترین دنباله

[05 May 2006]   [ عرفان قانعی فرد]

 


 


جهانبگلو ؛ روشنفکر است نه سیاستمدار !


 


وبلاگ سفرها وویدارها


WWW.ERPHANEQANEEIFARD.BLOGFA.COM 


 


با قطعیت یافتن و روشن شدن مساله دستگیری استاد محترم دانشگاه ، رامین جهانبگلو در سایت ها و نشریات الکترونیکی خارج از کشور  - جدای از انتشار یافته های داخل - بعضی ابهام ها ، شاید از سر لطف و احساس و شاید هم  بنا به عدم شفاف سازی قبلی ، دامن زده شد که بطور ساده می خواهم این موضوع را برای دوستان ارجمند و هموطن توضیح دهم.


و ان هم توجه اول به طیف شناسی علمی و اصولی حرکت فکری در ایران است که کالبد شکافی حرکت شناسی موجب شناختن درست جایگاه افرادی امثال جهانبگلو می گردد. قبل از ادامه سخن جریانها را بطور گذرا اگر بنگریم به چنین نموداری ظاهری خواهیم رسید.


 


الف : حرکت سیاسی داخلی -------------------------------------------------------------------------------------------


1. رادیکال اقتدار گرا : احزابی مانند ایثارگران ، آبادگران ، جامعه مدرسین قم و...... سپاه ، کیهان ، صدا و سیما و...


2.راست سنتی ( وگاه مشهور به محافظه کار) : موتلفه ، جامعه روحانیون ، پیروان خط امام و...جامعه مهندسین اسلامی و... مجلس شورا و...


3.میانه رو ها : کارگزاران ؛ خانه کارگر، اعتدال و توسعه و....


4.دوم خردادی ها( چپ اسلامی): مشارکت ، مجاهدین ؛ مجمع روحانیون مبارز، اعتماد ملی  و......شرق،آفتاب و اعتماد ملی و..


5. ادامه جبهه دمکراتیک : نهضت آزادی ؛ ملی مذهبی و.... نامه ، چشم انداز و....


----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------


در این میان ؛ افراد و احزاب از لحاظ فکری اسلام گرا هستند و پیرو تفکر حکومت دینی ؛ که به جز گروه یا طیف آخر مابقی در محدوده درون نظام و قانون اساسی کشور فعالیت رسمی و اداری دارند ؛ اما گروه آخر گاه  نقش منتقد سیاسی داخل حوزه حکومتی را بازی می کنند ولی در دایره درون نظام نمی گنجند ولی فعالین سیاسی هستند.


 


ب: حرکت اجتماعی - فرهنگی ---------------------------------------------------------------------


1.طیف فکری دین مدار سنتی : مانند روحانیون مستقل ؛ مراجع و....


2. دین مداران روشنفکر یا روشنفکران دینی : خط سروش ؛ حلقه کیان ، جرگه طرح نو و.. ادوار و دفتر تحکیم و.....


3. سکولارها و چپ های لاییک یا غیر مذهبی : مانند کانون نویسندگان و....


------------------------------------------------------------------------------------------------------


 


در این میان گروه اول و دوم رابطه ای ساده و معمولی با دولت دارند ؛ بیرون از نظام سیاسی هستند ؛ اما از لحاظ اجتماعی هر کدام به شیوه ای در لایه های جامعه ایرانی نفوذ دارند. گروه اول را که مراجع هم شامل آنها است ؛ هنوز در میان طرفداران دین - با مذاهب مختلف - اعتبار و جایگاه خاصی دارند. طیف دوم را طرفداران  پلورالیستی و قرائت حداقلی از دین  - یا بنا به طنز سیاسی رادیکا ل ها ؛ اهل تساهل و تسامح  - می باشند و گاه در نقدهای تند ، آنان را غیر خودی هم نام می برند. که البته موتور حرکت فعالی به نام دفتر تحکیم وحدت هم از طرفداران آنان به شمار می رود.


اما طیف دیگر فکری  که غیر سیاسی است و اکثر شخصیت های منفرد و مستقل و فرهنگی در ایران را شامل می شود که فعالیت آنان صرفا فرهنگی و غیر سیاسی است ؛ جنجال بر انگیز ترین گروه و طیف نخبگان و فعالان درون مردم ایران را تشکیل داده اند که هر از چند گاهی مورد شماطت سیاسیون قرار گرفته اند!.


پس تا اینجا مشخص شد که افراد قرار گرفته در این حوزه بیشتر فعال فرهنگی و اجتماعی اند ومنبع فکری جامعه امروز ایران را تشکیل داده اند که ساخت هایی مانند حرکت اصلاح طلبی ؛ جبهه دمکراسی و حقوق بشر و آن جی او های فعال و.... حاصل زایش فکری این حرکت بوده است.. با وجودی که غیر سیاسی بودن این افراد را هم خود سیاسیون فعال در درون نظام معترفند.


و آنچه خارج از مرز و بوم ایران است را مورد بحث قرار نمی دهیم.اما در ایران مشکلی که پس از انقلاب اسلامی ، به وجود امده و گاه مایه بروز چنین مشکلاتی می شود عدم دقت کردن به معانی درست واژه ها و تعبیر غلط کردن یا برداشت منفی کردن از حرکت ها است.


پس از تسویه شبکه سیاسی چپ ها  در داخل ؛ می توان به جرات گفت که هیچ حرکتی سیاسی بر خلاف جهت قدرت مسلط زمانه در داخل کشور شکل گیری و ساماندهی نشده است اما همین طیف های دوم و سوم حرکت اجتماعی و فرهنگی  ،از دهه 60 تا امروز در بحران بدبینی و آمیختگی به ابهام، به زیست خود ادامه می دهد.


و خط سیاه و سپید کشیدن تندروانه گاه چنین زیانهایی جبران ناپذیر را در پی دارد...هراس از طرح توطئه و امیخته کردن نادرست به ابهام و منفی نگریستن ها ؛ موجب برخورد شدید با فعالیت ها می شود و در هنگام بروز خشونت هم خسارت را نسنجیدن مایه بی اعتباری راه کارمی گردد. در دهه 60 حتی فعالیت مذهبی و روشنگری مذهبی گروه دوم هم با مجازات همراه بود ، و کم کم در اواسط دهه 70 از هزینه های اعمال شده بر آنان کاسته شد.


در این جریان ها هم همیشه انگشت نقد به طرف دستگاه کنترل امنیتی کشور  دراز شده است و تنها یک بار در دوران 8 سال گذشته به اشتباه بودن راه کار گردن نهاده است  وگرنه تا امروز "چشم ها را نشسته است تا جور دیگر ببیند"!..و هراس از نقد کردن هنوز وجود دارد. در حالیکه تعهد داشتن به دین یا قانون حفظ نظام و... منافاتی با بررسی دقیق و سنجش درست ندارد!...وقتی غیر سیاسی بودن کاری آشکار و مبرهن است و خود دستگاه امنیت کشور ، علنا به آن معترف می باشد ، پس دوباره و چند باره چنین خطا کردن ، روا نیست. که باز هم برای تسویه قدرت ، نقطه ضعف جستن رقیب و...از چنین راهی استفاده کرد ، روزنامه نگار را جاسوس نامید ، مترجم را خائن و فیلسوف را دشمن!...دانشجو را نادم خواند و وبلاگ نویس را دشمن و این بار فرستاده و...ترکیب نادرست سیاست و فرهنگ موجب هتک حرمت ارزشها می شود. چرا باید وقتی که هزار و یک راه ساده و ارام برای کنترل و بررسی هر شخص و سازمانی وجود دارد ، باز هم آن طور که ترازوی عقل شخص می خواهد منافع ایجاب می کند حرکت کرد و به اصطلاح با کلاه خویش پیمود !


امروز که یک فیلسوف مدرس و محقق چنین با دام سیاست بازی افتاده است ؛ باید با اهل خرد و عقلی همچون او ؛ با تدبیر برخورد کرد ؛ چون معنای اول سیاست تدبیر است وگرنه سیاست بدون فکر و تدبیر بی معنا است.آیا رامین جهانبگلوی خرد ورز را باید طعمه تسویه سیاسی کرد؟...وانگهی چرا تسویه سیاسی را با اهل سیاست نباید انجام داد؟...باز هم سریالی و ماجراهایی به نام آقای پورزند در راه است ؟...باز هم مدیر محترم روزنامه کیهان ، هوس ماجرا جویی کرده اند که از هر چند گاهی ، چنین آرامش فکری اهل خرد  و فرهنگ جامعه ایرانی را بهم بزند و اعتبار خویش را چنین به زیر ذره بین نقد ببرد ؟...آیا در روز معلم و آغاز نمایشگاه بین المللی کتاب ؛ باید معلمی اهل قام را به بند کشانید و آنگاه نظامی کاری سیاست پیشه ؛ او را مخل امنیت بنامد؟..اما از کیهان هم سوالی را باید صادقانه پرسید و آن این است " آقای شریعتمداری ! براستی کتابی از رامین جهانبگلو خوانده اید؟....راست و حسینی بگویید که آیا از ترجمه ها و سخنانش برگه ای را دیده اید؟....چرا از تز و آثار امثال رامین جهانبگلو, لااقل برای رشد و ترقی سیاست و جایگاه خود سود نمی جویید ؟...".


و این توضیح خیرخواهانه و صادقانه را امروز بدین خاطر نوشتم که جایگاه امثال جهانبگلو را درست در نظر بگیریم و بشناسیم. اميد است که مشکل او بزودی حل و فصل شود.


-----------------------------------------------------------------------------------------------------------


و در پایان نمونه ای از تفکر رامین جهانبگلو در کلاس درس  را نقل می کنم :


وجود مسلمانان دموکرات به معناي سازگاري دين و دموکراسي نيست:


دموکراسي مستقيم در دنياي امروز يک دروغ است و تنها دموکراسي ممکن در دنياي حاضر؛ دموکراسي با ميانجي است که همان پارلمان است، مردم نمايندگان‌‏شان را انتخاب مي‌‏کنند و اگر آنها را نخواستند کنار مي گذارند.:


 ما نمي‌‏توانيم چيزي به نام دموکراسي ديني داشته باشيم و اينکه روشنفکران ديني به جاي دموکراسي، از واژه مردم سالاري استفاده مي کنند


 باعث مخدوش شدن و زيرسوال رفتن جنبه فلسفي و علمي دموکراسي مي‌‏شوند ؛ چرا که دموکراسي تاريخچه فلسفي و علمي دارد که براي پذيرش دموکراسي بايد آن تاريخچه را هم پذيرفت.
:
روشنفکران ديني هر قدر هم مدرنيته را نقد کنند


؛ ولي به هرحال انسان‌‏هايي هستند که در عصر حاضر مي‌‏خواهند زندگي کنند و مقصودشان از دموکراسي هم دموکراسي مدرن است


 نه دموکراسي آتن


, با توجه به اينکه دموکراسي بنابر تعريف آنها دموکراسي سکولار است


در جايي که دموکراسي مدرن مطرح مي‌‏شود,


 دين نمي‌‏تواند نقشي ايفا کند,


 در اروپا متفکراني چون ماکياولي و هابس مساله خود مختاري سياسي را مطرح کردند


 ؛ ولي هيچ يک از روشنفکران ديني ما براي اين مساله پاسخي ندارند


, در حالي که متفکران غرب براي آن پاسخ دارند و معتقدند؛ سياست تحت لواي دين نيست


، بلکه سياست مشروعيت را از خودش مي‌‏گيرد


با اشاره به مساله عقلاني کردن سياست : ما در دنياي افسون زده هستيم و اگر بخواهيم در جامعه مدرن با دنياي ديني زندگي کن


 باز افسون زده مي‌‏شويم:


 بايد توجه داشت که ايمان به فضاي خصوصي انسان بر مي‌‏گردد و در دنياي عمومي سکولار است و ايمان فردي نمي‌‏تواند پروژه اجتماعي ايجاد کند.
 
در خصوص مساله خود بنيادي نهادهاي سياسي اظهارداشت:


در دنياي ديني خودبينايي نهادهاي سياسي را نداريم


؛ اما در دنياي سکولار نهادهاي سياسي خود بنياد هستند و مشروعيت خود را از مردم مي‌‏گيرند.


همچنين دموکراسي ديني قاعدتاٌ بايد مشروعيت خود را از دين بگيرد


؛ اما دموکراسي براساس تعريفش مشروعيت را از مردم مي‌‏گيرد.
 
ما در دنياي کل‌‏گرا زندگي نمي‌‏کنيم که يک کل به همه چيز مشروعيت بدهد. با اشاره به مساله اعتلاي فرديت بايى تصريح کرد:


 در جامعه ديني شما مومن هستيد؛ اما در دموکراسي سکولار امت و مومن مطرح نيست


؛ بلکه شما جزيي از کلي هستيد که به شما اجازه اعتلاي فرديت و دفاع از حقوقتان را مي‌‏دهد


, پس مساله فرديت و خودمختاري سياست و عقلاني کردن سياست ما را تنها به يک تعريف مي‌‏رساند که روشنفکري ديني از ارايه آن تعريف عاجز است.
روشنفکران ديني همواره در مقابل روشنفکران سکولار مي‌‏گويند


     شما چيزي از دين نمي‌‏دانيد، اين را در مقابل خودشان هم مي‌‏شود گفت، مثلا مي


‏شود گفت؛ شما از دموکراسي غرب چيزي نمي‌‏فهميد، البته من اين


 مساله را نمي‌‏گويم و فکر مي‌‏کنم سخن درستي هم نيست.
من برخلاف آنچه  به من نسبت دادند، معتقد نيستم که فرد مسلمان نمي‌‏توان دموکرات باشد,


 مسلمان مي توانند خيلي هم دموکرات عمل کند.


دموکراسي رژيم بسيار ظريفي است,


 اکثريت مي‌‏تواند اشتباه کند,


مردم مي‌‏توانند به راحتي اشتباه کنند و روشنفکران بايد گاهي اوقات‌ خلاف مردم حرکت کنند.
 
در صحبت‌‏هايتان به متن دين اشاره و به آن استناده مي‌‏کنيد


 در حالي که دموکراسي بر اساس هيچ متني کار نمي‌‏کند و يک متن تغييرناپذير مثل متن دين قرآن ندارد,


يک چارچوب اجتماعي است نه يک متن.
وي خاطرنشان کرد: وجود مسلمانان دموکرات به معناي سازگاري دين و دموکراسي نيست,


يک مسلمان بدون پروژه اجتماعي مي‌‏تواند با دموکراسي کنار بيايد


 ؛ اما اگر مسلمان با پروژه اجتماعي ديني وارد شود, نمي‌‏تواند با دموکراسي سازگار باشد


, متن دموکراسي قراردادي اجتماعي است که مي‌‏توان آن را مورد سوال قرارداد چون يک متن ديني نيست  


مطلب‌های دیگر از همین نویسنده در سایت آینده‌نگری:


منبع:


بنیاد آینده‌نگری ایران



پنجشنبه ۹ فروردين ۱۴۰۳ - ۲۸ مارس ۲۰۲۴

ستون آزاد

+ جهانِ پس از جنگ غزه  رضا علوی

+ آیا اسراییل بر نفت و گازغزه چیره خواهد شد ؟ رضا علوی

+ توتالیتریسم چیست؟ حسین مولا

+ گفتگو بارد هوش مصنوعی با حسین مولا حسین مولا

+ تفاوت مبارزه جوانان در زمان حکومت شاه ایران برای آزادی و دمکراسی با مبارزه جوانان کنونی برای آزادی و دمکراسی علیه جمهوری اسلامی چیست؟ گفتگو حسین مولا با بارد بزرگترین هوش مصنوعی گوگل

+ دو حادثه مهم  رضا علوی

+ جوانانیکه در جنبش زن زندگی آزادی شرکت کردن در چه سنینی بودند؟ Bard هوش مصنوعی

+ خود آموز دیکتاتورها رندال وود کارمینه دولوکا

+ موانع توسعه دموکراسی در خاورمیانه  دکتر امیر ساجدي

+ راز یک کشتار  رضا علوی

+ آیا غول خفته بیدار می شود ؟  رضا علوی

+ ریزش مداحان در این عاشورا رضا علوی

+ رهبر نقاب دار!  رضا علوی

+ بخش سوم : "لاریجانی ها " ؛ مردانی برای تمام فصول رضا علوی

+ حقوق زنان - کانون درگیری. فرهاد یزدی

+ آمریکا ؛ به کجا چنین شتابان ؟ رضا علوی

+ جهان و ایران در آغاز سال نو خورشیدی. فرهاد یزدی

+ نبرد برای نامزدی  رضا علوی

+ . 

+ ایران لیبرال فرهاد یزدی

+ روز جهانی زنان گرامی باد  گیتی پورفاضل

+ سالروز حمله روسیه به اوکراین فرهاد یزدی

+ کالبد شکافی" پرویز ثابتی" رضا علوی

+ سقوط محسن رنانی

+ فشار برملت ایران از دو سو. فرهاد یزدی

+ نشست واشنگتن – تلاش در راه ذلیل کردن جنبش ملی ایران فرهاد یزدی

+ الگوی روسی چپاول اموال ملی فرهاد یزدی

+ امنیت ملی – بخش دوم فرهاد یزدی

+ امنیت ملی در دهه سوم سده بیست و یکم فرهاد یزدی

+ آیا روسیه، جمهوری اسلامی را به عنوان متحد استراتژیک خود محسوب می کند؟ رضا علوی

+ منافع ملی و استقلال فرهاد یزدی

+ نقش "طنز" و شعار های "کاف دار" در جنبش انقلابی ایران رضا علوی

+ قشر میانه ایران مهرداد: یکی از همکاران سایت آینده نگر

+ دیگر چین به ایران اهمیت نمی‌دهد ! رضا علوی

+ نقش توازن قوا در جهان در خیزش ملی فرهاد یزدی

+ نیروهای مسلح در دو مقطع تاریخی فرهاد یزدی

+ تراژدی جمهوری اسلامی با مهسا امینی آغاز و با محسن شکاری پایان می‌یابد!  دکتر شیرزاد کلهری

+ دستاوردهای جنبش انقلابی ایران یکی از همکارن سایت آینده نگر از ایران

+ از خیزش اجتماعی تا انقلاب سیاسی فرهاد یزدی

+ پایان کار رژیم، تکیه بر عصای سلیمان شیرزاد کلهری

+ انقلاب سیاسی فرهاد یزدی

+ انقلاب مدرن ایران شیرزاد کلهری

+ ادامه خیزش اجتماعی – سیاسی ایران فرهاد یزدی

+ بیانیه شماره ۱ لیدرهای میدانی  لیدرهای میدانی

+ خیزش اجتماعی نسل جوان ایران فرهاد یزدی

+ اولویت پاسداری از یک پارچگی سرزمینی ایران فرهاد یزدی

+ با کمال تاسف و تاثر از در گذشت دوست نازنین مان محمد امینی .

+ اعتراضات مردم و راهکار های روی میز حکومت یکی از همکارن سایت آینده نگر از ایران

+ تعلل نیروهای مسلح فرهاد یزدی

+ آینده در کوتاه مدت فرهاد یزدی

+ سپاه پاسداران و نجات ایران فرهاد یزدی

+ رسالت انسان در برابر آزادی سعیده امین‌زاده

+ ایران – روسیه - اوکراین فرهاد یزدی

+ نیاز به زمان فرهاد یزدی

+ مبارزه مدنی و چرائی آن کیومرث صابغی

+ دو بازنده – یک برنده. فرهاد یزدی

+ نظام سیاسی در ایران آینده فرهاد یزدی

+ آیا بایدن در انتخابات ۲۰۲۴ کاندید خواهد شد ؟ رضا علوی

+ اسطوره سیاسی از دموکراسی آمریکا تا اقتدار گرائی چین پرفسورجیم دیتو

+ اسطوره جدید و آینده سیاسی عربستان سعودی -

+ فرمان فرمایی روسیه بر نظام اسلامی فرهاد یزدی

+ دگرگونی قدرت در کانون نظام فرهاد یزدی

+ برجام در تاریکی رضا علوی

+ برای مام زمین در روز زمین فرهاد یگانه‌

+ تکرار تاریخ، نابودی محتوم دیکتاتورهای بزرگ به دست خودشان است فرهاد یگانه‌

+ چرا رابطه کشورهای غربی و روسیه پس از پایان جنگ سرد، به چنین کابوسی برای اردوگاه کشورهای غربی ختم شد؟ فرهاد یگانه‌

+ تاثیر جنگ اوکراین فرهاد یزدی

+ نوروزتان مبارک .

+ چیرگی «جبهه موافقت» بر «جبهه مقاومت» رضا علوی

+ نخبه گان یا پخمه گان در حکومت اسلامی  رضا علوی

+ رویا یا کابوس ؟ رضا علوی

+ خودکامگی  تیموتی اسنایدر

+ نگاهی بر موقعیت ایران در منطقه فرهاد یزدی

+ در باره انتخابات ۱۴۰۰ مجید / ایران

+ حسن هم از میان ما رفت گروهی از یاران دیروز، امروز و فردای حسن

+ در باره ظریف ... و میدان  مجید / ایران

+ نظام اسلامی و اردوی خاور بر علیه باختر فرهاد یزدی

+ چرا سازمانهای اطلاعا تی معتقدند که آینده جهان تیره و تار است ترجمه: کیومرث صابغی

+ تضمین حداقل درآمد یکسان برای تمام شهروندان. فرهاد طالع

+ قرار داد ۲۵ ساله ؛ ماندگاری حکومت یا ترکمانچای ؟ رضا علوی

+ سخنی با آقای مهاجرانی. محمد امینی

+ مذاکره غرب با نظام اسلامی فرهاد یزدی

+ هنر فاشیست نبودن ترجمه ناصر فکوهی

+ با ناسيوناليسم راه به جايي نمي‌بريم عظيم محمودآبادي

+ در آستانه چهل و دومین سالگرد انقلاب فرهادی یزدی

+ روز سياه  رضا علوي

+ مصباح یزدی ؛ معمار خشونت مقدس و طرا ح "کادرسازی " رضا علوی

+ حمله به ایران و یا حزب الله؟ فرهاد یزدی

+ تهدید از سوی قفقاز فرهاد یزدی

+ بهار آن سال و «بهار هر سال...» محسن یلفانی

+ بحران امنیتی و حکومت نظامیان فرهاد یزدی

+ جستجوی کار در ایران امروز 

+ سیاست دولت نوین آمریکا در منطقه فرهاد یزدی

+ اوباما برجام را آورد و ترامپ آنرا پاره کرد- چرا؟ مجید / ایران

+ ارزش های اندیشه های دکتر فاطمی  رضا علوی

+ مرگ نهائی رژیم  فرهاد یزدی

+ آتش افروزی در قفقاذ فرهاد یزدی

+ اندیشه چپ ، خادم غرب مهندس صلاح الدین همایون

+ تنگ تر شدن حلقه فشار فرهاد یزدی

+ انتخابات ریاست جمهوری آمریکا و اثر آن بر نظام اسلامی فرهاد یزدی



info.ayandeh@gmail.com
©ayandeh.com 1995