مهندسى تغيير در موجودات زنده
اگر عضو یکی از شبکه‌های زیر هستید می‌توانید این مطلب را به شبکه‌ی خود ارسال کنید:
[03 Jul 2007]
[ وحيد ارجمند]
بيوتكنولوژى و مهندسى ژنتيك دانش جديدى است كه دستاوردهاى آن در هاله اى از بيم و اميد است. درطول تاريخ علوم و كشفيات جديد بسيارى از اختراعات و كشفيات علمى در مراحل ابتدايى خود با مقاومت و انكار ازسوى ساير متخصصان و پژوهشگران روبه رو شده اند و اين درحالى بوده است كه اين كشفيات تنها تغييرات اندكى در نحوه زندگى و تفكر بشر به وجود آورده اند اما مهندسى ژنتيك با ساختار اصلى و قانونمند سامانه هستى درافتاده است و خواهان تغييرات اساسى و اصلى دراين ساختار است. در اين مرحله از پيشرفت علم بشر به دنبال آن است كه با بهره گيرى از علم و دانش خود هم چنان بر كاستى ها غلبه كرده و مسير رشد و ترقى خود را ادامه دهد. اما اين تغييرات به دليل آميخته بودن با قوانين طبيعى بسيارحساس و شگفت انگيز خواهدبود و لذا وارد شدن در اين مقوله آميخته با بيم و اميد است.
تاريخچه بيوتكنولوژى
واژه بيوتكنولوژى داراى قدرت است و آنگونه كه همگان تصورمى كنند خيلى جديد نيست. اين واژه ابتدا در كتابى كه توسط نويسنده مجارى Erkey در سال ۱۹۱۹ نوشته شد مورداستفاده قرارگرفت. اين كتاب مشتمل بر مسائل زيست شناسى است و به علاوه روش توليد محصولات توسط ميكرو ارگانيزمها در آن تشريح شده است كه موضوعى بود كه در رشته كشاورزى به طور مشخص مورداستفاده واقع مى شد، اما در همان سال ها دكتر chaim wiezman از دانشگاه منچستر موفق به توسعه فرايند صنعتى توليدانبوه استون توسط فرمانتاسيون شده بود كه اين فرايند با تعريفى كه توسط Erkey از بيوتكنولوژى شده بود تطابق كامل داشت.
با پيشرفت زمينه هاى استفاده از بيوتكنولوژى مترادف با تكنولوژى تعاريف رايج از اين رشته نيز دستخوش تغييرات شد تا اين كه واژه بيوتكنولوژى مترادف با تكنولوژى تخمير شد. اين واژه در سال ۱۹۶۲ توسط Elmer Qarden در مقاله اى در مجله بيوتكنولوژى و مهندسى زيستى مورداستفاده قرارگرفت و همزمان با اين كاربرد از سوى اتحاديه بيوتكنولوژى اروپا كه تازه نيز تأسيس شده بود تعريف مشابهى ارائه شد. اما در سال بعد در مقاله اى منتشر شده در يك مجله مهندسى ژنتيك تعريف توسعه علمى و اقتصادى در زمينه ژنتيك براى تعريف بيوتكنولوژى مورداستفاده قرارگرفت واين تعريف، تعريف موردتأييد كميسيون علائم تجارى آمريكا قرارگرفت و به صورت علامتى تجارى درزمينه مهندسى ژنتيك مورداستفاده قرارگرفت.
بيوتكنولوژى و علوم پزشكى
كاربرد رشته بيوتكنولوژى در زمينه علوم پزشكى و دارويى شامل ابداع روش هاى كاملاً جديد براى تشخيص مولكولى مكانيسم هاى بيمارى زايى و گشايش رشته جديدى در زمينه پزشكى تحت عنوان پزشكى مولكولى است و به علاوه امكان تشخيص پيش از تولد بيمارى ها و پس ازتولد بيمارى ها، ژن درمانى و ازبين بردن معلوليت هاى كودكان پيش از تولد، توليد واكسن هاى جديد، ساخت كيت هاى تشخيصى، تولد پادتن هاى منوكلونال، ايجاد ميكرو ارگانيسم هاى دست كارى شده براى كاربردهاى خاص و غيره را شامل مى شود.
امروزه براى تشخيص مداواى دقيق بيماران، پيشگيرى از بيمارى ها و درمان بيمارى ها راه ديگرى جز پزشكى مولكولى وجودندارد. به علاوه به عنوان نمونه هاى عملى از كاربرد بيوتكنولوژى درعلوم پزشكى و درمانى مى توان به موارد زير نيز اشاره كرد:
۱- ژن درمانى
۲- طرح بين المللى ژنوم انسان
۳- شبيه سازى مكانيسم هاى مولكولى پيدايش سرطان
۴- شبيه سازى
بيوتكنولوژى و كشاورزى
با توجه به رشد روزافزون جمعيت جهان و نيز افزايش تقاضا براى موادغذايى طى سال هاى اخير شاهد تغييرات اساسى در زمينه توليد محصولات كشاورزى در سال هاى اخير بوده ايم و اين خود سبب گذر جدى و اجتناب ناپذير از كشاورزى سنتى به كشاورزى پيشرفته گرديده است و به علاوه سبب شده است كه علاوه بر استفاده از ادوات و تجهيزات كاشت، داشت و برداشت جديد براى محصولات، روش هاى نوين بيوتكنولوژى نيز در توليد محصولات دامى و زراعى مورد استفاده قرار گيرد تا بدين وسيله مشكلات تأمين موادغذايى جوامع مرتفع شود.
استفاده از روش هاى افزايش كمى وكيفى و نيز استفاده از روش هاى مهندسى ژنتيك و بيوتكنولوژى در توليد محصولات غذايى و نيز كاهش هزينه ها و زمان توليد در اين روش ها سبب شده است كه گياهان به عنوان اصلى ترين و مهم ترين منابع تجديد شونده جهان كه علاوه بر تأمين غذاى انسان و حيوان نيازهاى غيرتغذيه اى مانند شيميايى و صنعتى را نيز مرتفع مى كنند، در كانون توجهات براى توليد انبوه قرار گيرند.
علاوه بر توليد گياهان تراريخته (دستكارى شده) دانشمندان اقداماتى نيز در جهت توليد جانوران ژنتيكى به عمل آورده اند و توليد جانوران ترانس ژنتيك از دستاوردهاى مهندسى ژنتيكى است كه نمونه واقعى اين جانوران توليدى را مى توان در پژوهشكده هاى صنعتى شاهد بود و «دالى گوسفنده» نخستين نسل از اين گونه از جانوران است.
بيوتكنولوژى و صنعت
كاربردهاى دانش بيوتكنولوژى علاوه بر مسائل زيستى در مسائل صنعتى نيز وجود دارد و به عنوان نمونه استفاده از ميكروارگانيسم ها در استخراج و بازيافت كانى هاى پرارزشى مانند طلا، نقره، مس و اورانيوم در برخى از معادن دنيا رواج پيدا كرده است و نيز توليد اسيدهاى آلى و يا اسيدهاى چرب ويژه از ديگر زمينه هاى همكارى صنعت و دانش بيوتكنولوژى است.
توليد پلاستيك هاى قابل تجزيه، توليد انرژى هاى تجديدپذير، توليد ساختارهاى نانو مترى و نيز توليد آنزيم هاى خاص در صنايع غذايى، شيميايى، سلولزى، نفت وتوليد شوينده ها از ديگر عرصه هاى جديد و با ارزش بيوتكنولوژى در صنعت و محيط زيست به حساب مى آيد.
اصلاح نباتات
بومى سازى گياهان را مى توان يكى از مهم ترين دستاوردهاى علم ژنتيك به حساب آورد كه هدف اصلى از انجام اين كار افزايش عملكرد در واحد سطح، بهتر نمودن كيفيت محصولات و فراورده هاى كشاورزى و نيز توليد مواداوليه مورد نياز براى جوامع انسانى است. در بيشتر گياهان يك يا چند ژن باارزش اقتصادى وجود دارد، اين دسته از ژن ها حساسيت و مقاومت گياهان را نسبت به امراض و آفات كنترل مى كنند و در اولويت برنامه هاى اصلاح نباتات نيز قرار دارند. هدف اصلاح گر نباتات نبايد در توسعه روش هاى سنتى كشت نباتات اصلاحى خلاصه شود بلكه بايد همواره در تلاش براى ايجاد تركيبات جديد از ژنوتيپ هاى مطلوب باشد.
هدف اصلاحى نهايى در هر برنامه اصلاحى افزايش عملكرد است كه در شرايط نامساعد افزايش عملكرد به طريق اصلاح نباتات صرف زمان طولانى ترى نياز دارد، ژن هاى كنترل كننده عملكرد براى بروز حداكثر پتانسيل خود به عوامل محيطى توليد وابسته مى باشند. به طورى كلى اصلى ترين اهداف اصلاح نباتات را مى توان به صورت زير بيان كرد:
۱- بهبود كيفيت
۲- افزايش توليد در واحد سطح
۳- مقاومت نسبت به آفات و بيمارى
۴- مقاومت نسبت به كنش هاى محيطى
مطلب‌های دیگر از همین نویسنده در سایت آینده‌نگری:
Twitter
Google
Yahoo
Delicious
بالاترین
دنباله
نسخه‌ی چاپی
ارسال اين مطلب به دوستان